Sıkma torku bilinen bir cıvatanın CATIA yazılımı kullanılarak analizi yapılmak istendiğinde kuvvet cinsinden ön gerilme değerinin girilmesi gerekmektedir. Cıvataya uygulanması gereken ön gerilme kuvvetinin hesaplanabilmesi için uygulanacak olan tork değeri dışında cıvataya ait özellikler (ortalama çap, hatve, sürtünme katsayısı vb.) bilinmelidir. Bu sebeple yapılan çalışmada ISO Metrik Cıvata Özellik Tablosu ile birlikte cıvataların belirli sürtünme katsayılarında metrik ölçülerine karşılık gelen tork ve kuvvet değerlerinin olduğu tablo aşağıdaki gibidir. Ek olarak değerlerin manuel olarak girilip kuvvetin elde edildiği bir excel dosyası Clamp Force hazırlanmıştır.
Cıvata ve somun kullanarak iki parçayı birleştirirken bağlantının boşluğunun alınması amacıyla somun elle çevrilir. Somun birleştirelecek olan parçalara temas ettikten sonra somun ile parçalar arasında bir sürtünme kuvveti oluşur. Somun parçalar ile sürtünmeye başladıktan sonra sıkma işlemi anahtar ile yapılır. Anahtar sapına dışarıdan bir kuvvet uygulanırken anahtar ağzı bu kuvveti somuna moment (tork) olara iletir. Somuna aktarılan bu tork iki yerde harcanır. Birinci olarak ön yüklemeden dolayı dişlerdeki sürtünme nedeniyle oluşan kuvvetinin oluşturduğu momente, ikinci olarak da somunun parçaya sürtünmesi sonucu oluşan somun altı sürtünmeden dolayı oluşan momente harcanacaktır.
ÖRNEK HESAPLAMA
M20 12.9 civata için önerilen 650 Nm tork değeri için gerekli olan sıkma kuvvetinin hesaplanması aşağıda verilmiştir.
